Zo doen ze het bij… de Maori’s

30.01.2023 | 3,4 minuten leestijd

Doodgewoon

Sommige bronnen zeggen dat de Maori’s (‘gewoon persoon’) al in de vroege middeleeuwen naar Nieuw-Zeeland kwamen. Volgens hun eigen overlevering komen ze van Hawaïki en vertrokken ze daarvandaan in waka's (grote boten) op zoek naar eten en nieuw land.

Toen ze in de verte een stuk land zagen met een lange, witte uitgestrekte wolk erboven, noemden zij dat land Aotearoa: 'Land van de lange witte wolk'. Toen er in de 18e eeuw meer Europeanen naar Nieuw-Zeeland kwamen, werd veel van de heilige grond van de Maori’s op slinkse dan wel op brute wijze ingepikt. Tot het Verdrag van Waitangi, gesloten tussen enkele Maori Stamhoofden en vertegenwoordigers van de Britse Kroon.

Intussen was het land bijna onbruikbaar om voedsel op te verbouwen, braken er ziektes uit (door Europeanen meegenomen) en waren er veel Maori’s overleden door alle gewelddadigheden. Pas in de 20e eeuw nam hun aantal weer toe.

Familiemensen

Maori‘s zijn familiemensen. Stamleden komen graag bij elkaar in het dorpshuis, de marae. Daar worden ook huwelijken gesloten, begrafenissen gehouden en doden geëerd, omdat hun voorvaderen daar in hun buurt zijn. Voor belangrijke gebeurtenissen in hun leven voeren de Maori’s nog altijd de Karakia uit, een ritueel met zang en gebed. Een overledene wordt opgebaard in het dorpshuis. Als je mee mag naar het graf dan ben je een Tapu, een vriend van de overledene. Rood, wit en zwart zijn de Maori-kleuren. Rood betekent macht en status, wit staat voor vrede en zwart is de kleur van verandering.

De Maori’s geloven in godin Rangi. Zij heeft de aarde, de zon en de maan gemaakt. Maori’s aanbidden hun voorvaderen en geloven in moeder aarde en vader hemel. Om de goden gunstig te stemmen zijn er allerlei gebruiken en regels. Zo dansen mannen bij begrafenissen bijvoorbeeld de Haka. Het uitsteken van de tongen is bedoeld om de vijand te imponeren. De bekendste vrouwendans is de Poi. De tekst van een Haka is altijd tot de goden gericht. Zo’n tekst werd vroeger van vader op zoon en van moeder op dochter doorgegeven. Tegenwoordig is de Haka een dans die in heel Nieuw Zeeland gebruikt wordt.

De Maori hadden geen geschreven taal. Alles wat ze meemaakten, vertelden ze elkaar. Het Maori- alfabet bestaat uit 15 letters: A, E, H, I, K, M, N, O, P, R, T, U, W, NG en WH. In scholen in Nieuw-Zeeland geven ze ook Maori lessen.

"Ik wens jou levensadem toe"

Bij een officiële begroeting - de Hongi - drukken Maori’s het voorhoofd en de neus tegen elkaar. Het voorhoofd betekent ‘ik laat jou toe in mijn familie’ omdat het voorhoofd de plaats is van gedachten en herinneringen aan de voorouders. De neus zegt ‘ik wens jou levensadem toe’.

Tatoeages

Voor de Maori’s is Tā Moko (wat zij zelf niet zien als een tatoeage, maar als de huid markeren met aaneengeschakelde patronen die iets zeggen over afkomst, autoriteit en prestige) belangrijk. Je kunt er onder meer uit aflezen tot welke stam je behoort, wat je geboortedatum is en welk beroep je hebt.

De eerste Tā Moko wordt in de puberteit gezet. Als een tatoeage eenmaal gezet is, dan worden ze nooit meer weggehaald. De Maori geloven dat ze anders na hun dood niet in de wereld van de voorvaderen worden toegelaten. In de tatoeages zie je heel veel een spiraalvorm. Het stelt een uitrollend varenblad voor. Er groeien wel 160 verschillende soorten varens in Nieuw-Zeeland, daarom gebruiken de Maori’s dit symbool.